Pasożyt Toxoplasma gondii jako nowy środek terapeutyczny
Toxoplasma gondii to powszechny pasożyt, którego głównym gospodarzem są koty, a który może zarażać również inne gatunki, w tym ludzi. Pasożyt ten ma zdolność do przemieszczania się z jelit do mózgu, gdzie zagnieżdża się i produkuje swoje własne białka. Ta zdolność do dostarczania materiałów bezpośrednio do mózgu stała się inspiracją dla naukowców poszukujących nowych metod leczenia chorób neurodegeneracyjnych.
Nowatorskie podejście do terapii
Zespół badaczy z University of Glasgow zaproponował, aby genetycznie zmodyfikować Toxoplasma gondii w taki sposób, aby pasożyt ten produkował terapeutyczne białka w mózgu. W przypadku zespołu Retta, rzadkiego zaburzenia neurologicznego, naukowcy skoncentrowali się na produkcji białka MeCP2, które ma potencjalne działanie lecznicze. Wyniki badań przeprowadzonych na organoidach mózgu i w organizmach myszy wskazują, że pasożyt jest w stanie efektywnie produkować to białko, co otwiera nowe możliwości w leczeniu tego i innych schorzeń neurologicznych.
Wyzwania i przyszłość badań
Choć koncepcja wydaje się obiecująca, naukowcy podkreślają, że przed nimi jeszcze długa droga. Pasożyt, mimo że potencjalnie może pełnić funkcję „konia trojańskiego” dla dostarczania leków do mózgu, niesie ze sobą również ryzyko, zwłaszcza związane z toksoplazmozą – chorobą, którą może wywołać. Dlatego zespół badawczy pracuje nad modyfikacją pasożyta w taki sposób, aby po wyprodukowaniu odpowiedniej ilości terapeutycznego białka pasożyt uległ autodestrukcji, minimalizując ryzyko dla pacjenta.
Prof. Lilach Sheiner z University of Glasgow, która przewodzi zespołowi badawczemu, zaznacza, że chociaż badania są na wczesnym etapie, ich wyniki mogą prowadzić do rewolucyjnych zmian w terapii zaburzeń poznawczych. Jednocześnie podkreśla, że konieczne są dalsze, wieloletnie badania, aby ocenić skuteczność i bezpieczeństwo tej metody.
Oded Rechavi z Uniwersytetu Telawiwskiego dodaje również, że ewolucja już dostarczyła nam organizmów zdolnych do manipulowania naszym mózgiem. Zamiast próbować wynajdować nowe metody od zera, powinniśmy uczyć się od natury i wykorzystywać te zdolności w służbie medycynie.
Czym jest Toxoplasma gondii?
Toxoplasma gondii to mikroskopijny pasożyt, który wywołuje toksoplazmozę – chorobę mogącą dotykać zarówno ludzi, jak i wiele gatunków zwierząt. Choć może brzmieć nieco tajemniczo, Toxoplasma gondii jest jednym z najbardziej rozpowszechnionych pasożytów na świecie, a szacuje się, że zakażonych nim jest nawet kilka miliardów ludzi.
Cykl życia i sposób zarażenia
Toxoplasma gondii ma skomplikowany cykl życiowy, który obejmuje dwa główne etapy – jeden w żywicielu pośrednim, którym może być człowiek, oraz drugi w żywicielu ostatecznym, którym są zazwyczaj kotowate, w tym domowe koty. Pasożyt ten rozmnaża się płciowo wyłącznie w organizmach kotowatych, a produkty tego procesu są wydalane w postaci oocyst z kałem zwierzęcia.
Do zarażenia człowieka najczęściej dochodzi poprzez spożycie surowego lub niedogotowanego mięsa zawierającego cysty Toxoplasma gondii, kontakt z zanieczyszczoną glebą, wodą lub żywnością, a także poprzez kontakt z kałem zarażonych kotów, na przykład podczas sprzątania kuwety. Pasożyt może również przeniknąć przez łożysko, zarażając płód w czasie ciąży, co stanowi jedno z najpoważniejszych zagrożeń związanych z toksoplazmozą.
Objawy i skutki zakażenia
Zakażenie Toxoplasma gondii przebiega najczęściej bezobjawowo, zwłaszcza u osób zdrowych. Układ odpornościowy skutecznie kontroluje pasożyta, który pozostaje w organizmie w postaci utajonej. Jednak w niektórych przypadkach mogą pojawić się objawy przypominające grypę, takie jak gorączka, bóle mięśni i powiększenie węzłów chłonnych. U osób z osłabionym układem odpornościowym, takich jak pacjenci z HIV/AIDS, osoby po przeszczepach czy poddawane chemioterapii, toksoplazmoza może prowadzić do poważnych komplikacji, w tym zapalenia mózgu, płuc czy serca.
Najbardziej narażoną grupą są jednak kobiety w ciąży, ponieważ zakażenie Toxoplasma gondii może prowadzić do poważnych wad rozwojowych płodu, a w niektórych przypadkach nawet do poronienia. Wrodzona toksoplazmoza, czyli taka, która przenosi się z matki na dziecko, może skutkować uszkodzeniami układu nerwowego, ślepotą, a także innymi poważnymi problemami zdrowotnymi.
Wykorzystanie pasożytów, takich jak Toxoplasma gondii, do dostarczania leków do mózgu może okazać się przełomowym krokiem w leczeniu chorób neurodegeneracyjnych. Mimo że metoda ta wymaga jeszcze wielu lat badań, potencjał jest ogromny. Pasożyty, które przez miliony lat wyewoluowały, aby skutecznie penetrować barierę krew-mózg, mogą stać się kluczowym elementem w nowoczesnej medycynie, pomagając w leczeniu takich chorób jak Alzheimer, Parkinson czy zespół Retta.
- Zobacz również: Szczepionka przeciw półpaścowi może zmniejszyć ryzyko demencji
Źródła:
- https://www.pap.pl/aktualnosci/pasozyty-moga-pomoc-w-leczeniu-mozgu
