Szczepionka przeciw półpaścowi a demencja
Półpasiec to choroba wywoływana przez wirusa Varicella-zoster, który jest również odpowiedzialny za ospę wietrzną. Po przejściu ospy, wirus pozostaje w organizmie w stanie uśpienia, ukrywając się w zwojach nerwowych. W pewnych warunkach, takich jak osłabienie układu odpornościowego, wirus może reaktywować się i spowodować półpasiec, który charakteryzuje się bolesną wysypką i neuralgią, czyli bólem nerwowym.
Od ok. 18 lat dostępna jest szczepionka przeciw półpaścowi, która pomaga chronić przed tą chorobą, zwłaszcza osoby starsze, u których ryzyko reaktywacji wirusa jest wyższe. Badania jednak sugerują, że szczepionka ta może mieć dodatkową korzyść – może chronić przed demencją lub opóźniać jej rozwój.
Nowe badania – nadzieja na ochronę przed demencją
Naukowcy z Uniwersytetu Oksfordzkiego przeprowadzili badania, które porównały dwie grupy osób: jedną, która otrzymała nową szczepionkę przeciw półpaścowi, oraz drugą, która otrzymała starszą wersję szczepionki. W badaniu uczestniczyło ok. 100 tys. osób.
Wyniki badań opublikowanych w Nature Medicine wykazały, że osoby, które przyjęły nową szczepionkę, miały średnio dodatkowe 164 dni bez diagnozy demencji w ciągu sześciu lat, co oznacza 17-procentowe zmniejszenie ryzyka zachorowania na demencję w porównaniu z grupą otrzymującą starszą wersję szczepionki.
Mechanizmy działania – jak szczepionka może chronić przed demencją?
Choć badania wykazały pozytywny efekt ochronny szczepionki przeciw półpaścowi, nadal nie jest do końca jasne, w jaki sposób szczepionka ta zmniejsza ryzyko demencji. Naukowcy spekulują, że może to mieć związek z neurologicznym powinowactwem wirusa półpaśca. Wirus ten, po reaktywacji, może przemieszczać się wzdłuż nerwów, co prowadzi do uszkodzeń neurologicznych. Zaszczepienie się przeciw półpaścowi może zapobiegać reaktywacji wirusa, co z kolei chroni mózg przed tymi szkodliwymi procesami.
Inna hipoteza sugeruje, że ochronne działanie szczepionki wynika z pobudzenia układu odpornościowego, który staje się bardziej czujny i skuteczniej broni mózg oraz nerwy obwodowe przed różnymi patologiami. Może to również obejmować ochronę przed odkładaniem się patologicznych metabolitów, które są charakterystyczne dla chorób demencyjnych, takich jak choroba Alzheimera.
Nowe rodzaje szczepionek – lepsza ochrona?
Kilka lat temu zmieniono rodzaj szczepionki przeciw półpaścowi, przechodząc z żywej na inaktywowaną, która zawiera białko wirusa uzyskane metodą rekombinacji. Początkowo pojawiły się obawy, że nowa wersja szczepionki może być mniej skuteczna w ochronie przed demencją. Jednak najnowsze badania, obejmujące analizę ponad 103 tysięcy osób, wykazały, że nowa szczepionka nie tylko utrzymuje, ale nawet zwiększa swoje działanie ochronne, zmniejszając ryzyko demencji o 17 procent bardziej niż starsza wersja.
Znaczenie badań dla zdrowia publicznego
Choć potrzebne są dalsze badania, aby jednoznacznie potwierdzić związek między szczepionką przeciw półpaścowi, a ochroną przed demencją, dotychczasowe wyniki są niezwykle obiecujące. Nawet jeśli szczepionka opóźnia rozwój demencji o kilka miesięcy, jest to istotne z punktu widzenia zdrowia publicznego. Każde opóźnienie w pojawieniu się objawów demencji może znacząco poprawić jakość życia pacjentów i odciążyć system opieki zdrowotnej.
Zalecenia dotyczące szczepień
W Polsce tak, jak i w wielu innych krajach, szczepionka przeciw półpaścowi jest zalecana dla osób w wieku 50 lat i starszych, a także dla dorosłych, którzy są w grupie zwiększonego ryzyka zachorowania na półpasiec. Do grupy tej należą osoby z:
- przewlekłymi chorobami serca, wątroby, płuc, nerek;
- wrodzonym lub nabytym niedoborem odporności;
- chorobami autoimmunizacyjnymi;
- cukrzycą;
- depresją.
Szczepionka podawana jest w dwóch dawkach, z zalecanym odstępem dwóch miesięcy między nimi. W razie potrzeby drugą dawkę można podać później, ale nie później niż sześć miesięcy po pierwszej dawce.
Związek pomiędzy szczepionką przeciw półpaścowi, a zmniejszeniem ryzyka demencji jest jednym z najbardziej obiecujących obszarów badań w walce z otępieniem. Choć potrzebne są dalsze badania, aby jednoznacznie potwierdzić te wyniki, obecne dowody sugerują, że szczepionka przeciw półpaścowi może odgrywać ważną rolę w profilaktyce demencji. Dzięki temu szczepienie to może stać się nie tylko narzędziem ochrony przed bolesną chorobą, jaką jest półpasiec, ale także kluczowym elementem strategii zapobiegania demencji.
- Zobacz również: Dieta chroniąca przed demencją. Postaw na te produkty!
Źródła:
- https://www.nature.com/articles/s41591-024-03201-5
- www.projektpulsar.pl
