Gen ApoE i jego warianty
Gen ApoE (apolipoproteina E) występuje w trzech najczęstszych wariantach:
- ApoE2;
- ApoE3;
- ApoE4.
Większość populacji posiada kombinacje tych wariantów, takie jak e2/e2, e3/e3, e4/e4 lub ich mieszanki. ApoE3 jest najczęściej spotykanym wariantem i wydaje się, że nie wpływa znacząco na ryzyko zachorowania na chorobę Alzheimera. Z kolei ApoE2 ma działanie ochronne, zmniejszając ryzyko tej choroby. Natomiast ApoE4, w przeciwieństwie do pozostałych wariantów, znacząco zwiększa ryzyko Alzheimera.
Nowe odkrycia dotyczące ApoE4
Według badania opublikowanego w Nature Medicine, niemal u wszystkich osób posiadających dwie kopie genu ApoE4 (e4/e4) rozwijają się objawy choroby Alzheimera i to w młodszym wieku, niż w przypadku osób z innymi wariantami tego genu. Zdaniem badaczy, ApoE4 w układzie homozygotycznym (dwie kopie) może być podstawową przyczyną tej choroby, stanowiąc odrębną genetyczną postać Alzheimera.
Znaczenie historyczne i przyszłe konsekwencje
Od 1983 roku wiadomo, że polimorfizm apolipoproteiny E może działać zarówno jako czynnik ryzyka, jak i czynnik ochronny w kontekście choroby Alzheimera. Wcześniejsze badania traktowały oznaczenia rodzaju polimorfizmu ApoE4 jako badanie czynnika ryzyka, ale nie jako decydujący test diagnostyczny. Dopiero obecne badania sugerują, że oznaczenie obecności dwóch alleli e4 powinno stać się rutynową procedurą diagnostyczną i przesiewową.
Prof. Maria Barcikowska, neurolog specjalizująca się w chorobie Alzheimera, podkreśla, że nowe odkrycia mogą zmienić sposób postrzegania tej choroby. Jeżeli wyniki badań się potwierdzą, choroba Alzheimera spowodowana obecnością dwóch kopii ApoE4 stanie się jedną z najczęstszych chorób genetycznych na świecie.
Przełomowe badanie
Badanie opublikowane w „Nature Medicine” przynosi rewolucyjne wnioski. Uznanie nosicieli dwóch alleli e4 za osoby, u których choroba Alzheimera ma podłoże genetyczne, zmienia dotychczasowy paradygmat. To odkrycie sugeruje, że ApoE4 może być traktowane jako czwarty typ genetycznie uwarunkowanej choroby Alzheimera, obok jednogenowych mutacji w obrębie genu dla APP i obydwu presenilin.
Prof. Barcikowska wyjaśnia, że obraz patologiczny wszystkich czterech genetycznych postaci Alzheimera jest podobny. Z tego powodu oznaczanie polimorfizmu ApoE powinno być szeroko stosowane zarówno w badaniach przesiewowych, jak i w istotnej stratyfikacji chorych w badaniach klinicznych nowych leków.
Najnowsze badania nad genem ApoE4 i jego związkiem z chorobą Alzheimera otwierają nowe możliwości diagnostyczne i terapeutyczne. Uznanie dwóch kopii ApoE4 za główną przyczynę genetyczną tej choroby może wpłynąć na projektowanie badań klinicznych, rozwój nowych terapii, w tym terapii genowej i znacznie poprawić jakość życia pacjentów. W miarę jak nauka posuwa się naprzód, takie odkrycia są kluczowe dla zrozumienia i zwalczania jednej z najbardziej dotkliwych chorób neurologicznych naszych czasów.
- Zobacz również: Wpływ stresu w średnim wieku na rozwój choroby Alzheimera
Źródła:
- https://www.nature.com/articles/s41591-024-02931-w
- https://zdrowie.pap.pl/genetyka/dwie-kopie-tego-genu-ryzyko-choroby-alzheimera-w-mlodszym-wieku
