Polska na tle Europy – gdzie stoimy?
Choć długość życia w Polsce rośnie, pozostajemy w tyle za większością krajów europejskich. W 2023 roku Polska zajmowała dopiero 28. miejsce spośród 34 krajów europejskich pod względem przeciętnej długości życia mężczyzn, które wynosi 74,7 roku. Tylko kilka państw, takich jak Bułgaria, Serbia, Węgry, Rumunia, Łotwa i Litwa, ma niższą średnią długość życia mężczyzn.
Sytuacja wygląda nieco lepiej w przypadku kobiet, które w Polsce żyją średnio 82 lata, co daje nam 24. miejsce w europejskim rankingu. Choć i tutaj wyprzedzamy jedynie kilka krajów, w tym Bułgarię i Serbię, to różnica między długością życia polskich kobiet, a średnią europejską jest mniejsza niż w przypadku mężczyzn.
Warto zwrócić uwagę na kraje, które znajdują się na czołowych miejscach w rankingu. W Liechtensteinie mężczyźni żyją przeciętnie aż 83 lata, w Szwajcarii 81,8 roku, a w Szwecji 81,7 roku. W przypadku kobiet najdłuższą średnią długość życia notuje się w Hiszpanii (85,9 roku) oraz w Szwajcarii (85,5 roku). Te wyniki pokazują, jak duże są różnice między Polską, a liderami europejskimi.
Różnice w długości życia między płciami
Jednym z kluczowych wniosków raportu GUS jest znaczna różnica w długości życia między mężczyznami, a kobietami w Polsce. W 2023 roku wynosiła ona średnio 7,3 roku, co oznacza, że kobiety żyją zdecydowanie dłużej niż mężczyźni. Zjawisko to obserwowane jest na całym świecie, ale w Polsce różnica ta jest bardziej wyraźna niż w wielu krajach Europy Zachodniej.
W krajach takich jak Liechtenstein, Islandia czy Holandia różnice te są znacznie mniejsze – wynoszą zaledwie 2-3 lata. Dla porównania, w krajach bałtyckich, takich jak Łotwa, Litwa i Estonia, różnica ta jest jeszcze większa niż w Polsce, co wskazuje na głębsze problemy zdrowotne i społeczne w tych regionach.
Przyczyny zgonów w Polsce
Głównymi przyczynami zgonów w Polsce, zarówno wśród mężczyzn, jak i kobiet są choroby układu krążenia i nowotwory. W 2023 roku przeciętne dalsze trwanie życia 15-latków wynosiło 60,1 roku dla chłopców i 67,4 roku dla dziewcząt. To wzrost o 7 lat dla chłopców i 5,6 roku dla dziewcząt w porównaniu z rokiem 1990.
Dla osób w średnim wieku, przeciętna dalsza długość życia również wzrosła. 45-latkowie mogą spodziewać się dalszego życia przez kolejne 31,9 roku (mężczyźni) i 38,1 roku (kobiety). Oznacza to, że przeciętna długość życia w Polsce uległa wydłużeniu o 5,8 roku dla mężczyzn i o 5,1 roku dla kobiet w porównaniu do początku lat 90.
Długoterminowe zmiany w długości życia
Analizując historyczne zmiany w długości życia w Polsce, raport GUS pokazuje, jak drastycznie zmieniła się długość życia na przestrzeni lat. Po II wojnie światowej poziom umieralności był bardzo wysoki. W 1950 roku przeciętna długość życia mężczyzn wynosiła zaledwie 56 lat, a kobiet 62 lata. W latach 50. XX wieku nastąpił gwałtowny spadek poziomu umieralności, co przyczyniło się do znaczącego wzrostu długości życia. Jednak w latach 70. i 80. proces ten wyhamował, a w przypadku mężczyzn notowano nawet okresowy spadek długości życia.
Zmiana nastąpiła dopiero w latach 90., kiedy to długość życia zaczęła ponownie rosnąć. W latach 1991-2019 przeciętna długość życia mężczyzn wydłużyła się o 8,2 roku, a kobiet o 6,7 roku. Obecnie mężczyźni żyją średnio o 18 lat dłużej niż w połowie XX wieku, a kobiety o 20 lat dłużej.
Wpływ pandemii COVID-19 na długość życia
Znaczący wpływ na długość życia w Polsce miała pandemia COVID-19. W latach 2020 i 2021 nastąpił gwałtowny spadek średniej długości życia – o 2,3 roku dla mężczyzn i o 2,1 roku dla kobiet. Dopiero w 2022 roku długość życia zaczęła ponownie rosnąć, choć nadal była niższa niż przed pandemią. W 2023 roku średnia długość życia wzrosła do 74,7 roku dla mężczyzn i 82 lat dla kobiet, osiągając najwyższą wartość w historii Polski.
Różnice między miastem a wsią
Raport GUS wskazuje również na istotne różnice w długości życia między mieszkańcami miast, a wsi. W 2023 roku mężczyźni mieszkający w miastach żyli średnio o 0,8 roku dłużej niż ich odpowiednicy na wsi, co pokazuje wpływ miejsca zamieszkania na oczekiwaną długość życia. W przypadku kobiet różnica jest mniejsza – kobiety na wsi żyły średnio o 0,1 roku dłużej niż te mieszkające w miastach.
Prognozy na przyszłość
Przeciętna długość życia jest kluczowym wskaźnikiem oceny zdrowia populacji. Prognozy publikowane przez Eurostat i ONZ wskazują, że długość życia w większości krajów świata, w tym w Polsce, będzie nadal rosła. Zwiększenie długości życia jest w dużej mierze efektem postępów w profilaktyce zdrowotnej, lepszej ochrony zdrowia oraz spadku wskaźnika umieralności niemowląt.
Eksperci zwracają jednak uwagę, że aby kontynuować ten pozytywny trend, konieczne jest dalsze inwestowanie w opiekę zdrowotną, promocję zdrowego stylu życia oraz przeciwdziałanie głównym przyczynom zgonów, takim jak choroby układu krążenia i nowotwory.
Źródła:
- https://www.bankier.pl/wiadomosc/Ile-zyje-przecietny-Polak-i-przecietna-Polka-Sa-nowe-dane-8790136.html
- https://www.pap.pl/aktualnosci/gus-kobiety-i-mezczyzni-w-polsce-zyja-coraz-dluzej-ale-nie-tak-dlugo-jak-w-innych
