Przebarwienia na skórze – dlaczego powstają i jak im zapobiegać?

Czym są przebarwienia na skórze?

Przebarwienia skórne to zmiany w pigmentacji skóry, które manifestują się jako plamy o różnym odcieniu, kształcie i wielkości. Są to najczęściej obszary skóry, które różnią się kolorem od otaczającej je tkanki. Dzieje się tak dlatego, gdyż melanina, brązowy barwnik naturalnie występujący w skórze tworzy w niektórych miejscach złogi. Proces ten inicjowany jest przez różne czynniki. Przebarwienia mogą przyjmować wiele form, na przykład piegów, plam wątrobowych, melasmy, a także ciemniejszych obszarów powstałych po stanach zapalnych.

Przyczyny powstawania przebarwień na skórze

Określenie przyczyny powstania przebarwień na skórze może być kluczowe zarówno pod kątem dobrania odpowiedniej terapii dla ich zredukowania, jak również podjęcia działań zapobiegających pojawianiu się nowych plam. Do najczęściej występujących przyczyn powstawania przebarwień na twarzy i ciele należy zaliczyć:

• Ekspozycja na słońce – najczęstszą przyczyną przebarwień jest nadmierna ekspozycja na promieniowanie UV, które aktywuje produkcję melaniny.
• Czynniki hormonalne – zmiany hormonalne, takie jak ciąża (często pojawia się wówczas przebarwienie nazywane melasmą lub inaczej ostudą) czy przyjmowanie antykoncepcji, mogą prowadzić do powstania plam na twarzy i ciele.
• Leki i związki chemiczne – niektóre leki, w tym antybiotyki, leki przeciwmalaryczne oraz niektóre leki przeciwdepresyjne, mogą zwiększać ryzyko przebarwień.
• Stan zapalny skóry – po urazach, trądziku, egzemie, toczniu czy zabiegach dermatologicznych, na skórze mogą pozostać ciemniejsze plamy.
• Genetyczne predyspozycje – niektóre typy przebarwień, jak piegi, są dziedziczone.
• Choroby – istnieją schorzenia, które mogą powodować powstawanie plam na skórze. Jednym z nich jest choroba Addisona polegająca na zaburzeniach w pracy nadnerczy. Ciemniejsze plamy mogą wówczas powstawać w okolicach ust, na łokciach i kolanach, w fałdach skórnych, na knykciach czy palcach stóp. Innym przykładem jest hemochromatoza objawiająca się nadmiarem żelaza we krwi. W przypadku minimum pięciokrotnie przekroczonej normy mogą pojawiać się na skórze ciemniejsze plamy.
• Wiek – wraz z wiekiem często pojawiają się plamy starcze, zwane też lentigo (plamy soczewicowate).

Rodzaje przebarwień skórnych i gdzie występują?

Pojawiające się na skórze ciemniejsze plamy mogą różnić się między sobą czynnikiem wywołującym ich powstanie, lokalizacją na ciele, a także kształtem, zabarwieniem i rozmiarem. Warto pamiętać, że przebarwienia mogą dotknąć ludzi w każdym wieku i o każdym kolorze skóry. Wśród rodzajów hiperpigmentacji wymienia się:

• Piegi – małe, jasnobrązowe plamki często występujące u osób z jasną karnacją. Pojawiają się na twarzy, ramionach, plecach, czy dekolcie.
• Plamy starcze (lentigo lub plamy wątrobowe) – ciemniejsze plamy, które pojawiają się głównie na skórze starszych osób w wyniku długotrwałej ekspozycji na promieniowanie słoneczne. Miejscem ich występowania są najczęściej dłonie, twarz i inne części ciała eksponowane na słońcu. Warto konsultować je z lekarzem dermatologiem, by wykluczyć powstanie złośliwej plamy soczewicowatowej.
• Melasma (ostuda) – szerokie plamy o nieregularnych kształtach, często związane z ciążą. Występują zwykle na czole, nad górną wargą, a także na brzuchu. Mogą pojawić się także u osób przyjmujących tabletki antykoncepcyjne.
• Postzapalne przebarwienia skórne – ciemniejsze obszary pojawiające się w miejscach gojenia skóry po stanach zapalnych. Mogą powstawać na całym ciele jako następstwo na przykład zmian trądzikowych, czy przebytych uszkodzeń skóry.

Jak zapobiegać powstawaniu przebarwień skórnych?

Warto wiedzieć, że skuteczne zapobieganie powstawaniu przebarwień na skórze nie zawsze jest możliwe. szczególnie jeżeli ich podłożem jest stwierdzona choroba lub predyspozycje genetyczne do ich występowania. Istnieje jednak kilka sposobów na to, by obniżyć ryzyko powstawania przebarwień wynikających z czynników zewnętrznych lub takich, które można kontrolować bądź modyfikować.

• Ochrona przed słońcem – regularne stosowanie kremów z wysokim filtrem UV przez cały rok jest kluczowe w zapobieganiu powstawania przebarwień. Celem ochrony przeciwsłonecznej warto stosować także okrywającą ciało odzież, czy nakrycia głowy osłaniające twarz.
• Unikanie pewnych leków – w przypadku skłonności do przebarwień, należy omówić z lekarzem możliwość zmiany leków na takie, które nie będą powodować powstawania złogów melaniny samoczynnie lub czynić skóry bardziej reaktywnej na promieniowanie słoneczne.
• Delikatna pielęgnacja skóry – unikanie agresywnych zabiegów kosmetycznych i dermatologicznych. Bardzo ważne jest także powstrzymanie się przed mechanicznym usuwaniem stanów zapalnych skóry, czy podrażniania uszkodzonej już skóry.
• Konsultowanie pielęgnacji ze specjalistą – nie warto stosować kremów i innych preparatów rozjaśniających przebarwienia na własną rękę. Mogą one źle reagować ze skórą i powodować reakcje alergiczne. Wprowadzenie każdego takiego dermokosmetyku należy skonsultować ze specjalistą.
• Zdrowy styl życia – zbilansowana dieta i unikanie palenia tytoniu mogą zmniejszać ryzyko przebarwień.

Czy przebarwienia można usunąć?

Usuwanie przebarwień jest często sporym wyzwaniem zarówno dla specjalisty dobierającego terapię, jak i dla pacjenta, który musi wykazać się cierpliwością i systematycznością. Leczenie hiperpigmentacji zależy od rodzaju i przyczyny powstania przebarwień. Możliwe metody to między innymi:

• Kremy rozjaśniające zawierające składniki takie jak hydrochinon, kwas azelainowy czy witamina C.
• Zabiegi dermatologiczne, peelingi chemiczne, mikrodermabrazja, laseroterapia.
• Zmiana stylu życia i diety, aby wspierać zdrowie skóry od wewnątrz.

Przebarwienia skórne są powszechnym problemem, który może wpływać na wygląd i samopoczucie. Właściwa ochrona, pielęgnacja skóry oraz świadomość czynników ryzyka są kluczowe w zapobieganiu ich powstawaniu. W przypadku już istniejących przebarwień, dostępne są różne metody leczenia, które mogą przynieść znaczną poprawę.

Źródła:

• https://www.msdmanuals.com/home/skin-disorders/pigment-disorders/hyperpigmentation
• https://www.aocd.org/page/Hyperpigmentation
• https://www.medicalnewstoday.com/articles/323808
• https://int.eucerin.com/skin-concerns/uneven-skin/hyperpigmentation