Przebarwienia na twarzy – jak powstają?
Wiele z nas na pewnym etapie życia może dostrzec na swojej twarzy nierówności w jej kolorycie. Mogą one mieć różne podłoże i spędzać nam sen z powiek lub wręcz przeciwnie – stanowić w pełni zaakceptowany element naszej urody. Hiperpigmentacje zwane po prostu przebarwieniami, są jednym z popularniejszych problemów estetycznych, a walce z nimi poświęcona jest bardzo duża część przemysłu kosmetycznego. Skąd się biorą?
Przebarwienia na twarzy powstają w wyniku nadprodukcji melaniny, barwnika odpowiedzialnego za kolor skóry. Proces ten może być wywołany przez różne czynniki, w tym ekspozycję na słońce, zmiany hormonalne, stany zapalne skóry, a także niektóre leki i zabiegi kosmetyczne.
Proces powstawania przebarwień
Zmiany pigmentacyjne na skórze twarzy, ale także wszystkie przebarwienia na skórze całego ciała powstają w podobny sposób i zwykle mają charakter postępującego procesu. W jego ramach może dochodzić do takich zjawisk, jak:
- Stymulacja melanocytów – czynniki takie jak słońce, urazy skóry, lub zmiany hormonalne mogą stymulować melanocyty (komórki produkujące melaninę) do zwiększonej produkcji melaniny.
- Nierównomierna produkcja melaniny – w niektórych przypadkach, melanocyty produkują melaninę w sposób nierównomierny, co prowadzi do powstania ciemniejszych plam na skórze.
- Zapalenie skóry – stany zapalne mogą również prowadzić do przebarwień, zwłaszcza gdy zapalenie jest długotrwałe lub ciężkie.
Przyczyny powstawania przebarwień na twarzy
Jak już wspominałam, istnieje całkiem sporo przyczyn powstawania przebarwień na twarzy. Na niektóre z nich mamy wpływ i możemy minimalizować ryzyko pojawienia się ciemniejszych plam z ich powodu. Inne jednak są trudne do kontrolowania i najczęściej pozostaje nam dobranie odpowiedniej terapii kiedy już się pojawią. Do najczęstszych przyczyn powstawania przebarwień na twarzy zaliczamy:
- Ekspozycja na słońce – jednym z głównych czynników powodujących przebarwienia jest nadmierne wytwarzanie melaniny pod wpływem promieni UV. Warto w tym miejscu pamiętać, że niektóre leki, czy zioła mogą wykazywać działanie uwrażliwiające na słońce i zwiększać tym samym ryzyko powstania przebarwień.
- Zaburzenia hormonalne – często występują u kobiet w ciąży, podczas stosowania antykoncepcji hormonalnej, a także w wyniku innych zaburzeń hormonalnych. Zaliczamy tu między innymi melasmę (ostudę), którą charakteryzują ciemne plamy na twarzy, często uwarunkowane genetycznie i pojawiające się w ciąży.
- Stany zapalne skóry – przebarwienia mogą być efektem trądziku, stanów zapalnych skóry lub różnych chorób skóry.
- Urazy i zabiegi – zdarza się, że wokół blizn po przebytych urazach, przerwaniu ciągłości skóry, czy zabiegach chirurgicznych dochodzi do nagromadzenia melanocytów, co powoduje powstanie przebarwień w tych miejscach.
- Genetyka – niektóre przebarwienia mają podłoże genetyczne i ciężko zapobiegać ich powstawaniu. Są to na przykład genetyczne predyspozycje do powstawania piegów. Pojawiają się także zmiany barwnikowe o charakterze wrodzonym.
- Zmiany związane z wiekiem – inaczej zwane plamami starczymi lub plamami wątrobowymi. Najczęściej są wynikiem procesu starzenia się skóry twarzy i jej wieloletniej ekspozycji na słońce. Czy każdy będzie miał przebarwienia z wiekiem? Nie każdy ich doświadcza. Wiele zależy od indywidualnych czynników, takich jak genetyka, typ skóry, a także od ekspozycji na słońce i historii stanów zapalnych skóry.
Rodzaje przebarwień na twarzy – jakie wyróżniamy?
Ze względy na różną etiologię powstawania przebarwień na twarzy, istnieje wiele ich rodzajów, od których zależy między innymi sposób ich ewentualnej terapii. Wśród najliczniej występujących przebarwień na twarzy należy wymienić takie zmiany, jak:
- Melasma (ostuda) – to przebarwienia często o nieregularnym kształcie, zazwyczaj jasnobrązowe lub szarobrązowe, występujące głównie u kobiet. Są związane z ekspozycją na słońce, ciążą, stosowaniem doustnych środków antykoncepcyjnych lub hormonalnych terapii zastępczych. Melasma jest często uwarunkowana genetycznie.
- Plamy soczewicowate (lentigo) – małe, ciemnobrązowe plamy, które pojawiają się głównie na obszarach skóry narażonych na słońce. Są bardziej powszechne u osób starszych i często związane są z długotrwałą ekspozycją na promieniowanie UV.
- Przebarwienia pozapalne (PIH) – pojawiają się po urazie skóry lub stanie zapalnym, takim jak trądzik, oparzenia lub urazy. Są to ciemne obszary, które powstają na miejscu wcześniejszego zapalenia. Często występują po wygojeniu się stanu zapalnego.
- Hiperpigmentacja farmakologiczna – przebarwienia spowodowane reakcją na pewne leki, które mogą prowadzić do nadprodukcji melaniny. Takie przebarwienia mogą mieć różne lokalizacje i intensywność.
- Znamiona barwnikowe (pieprzyki) – w kontekście przebarwień skórnych niektóre źródła wspominają także o znamionach barwnikowych. To wrodzone lub nabyte ciemne plamy. W większości przypadków są nieszkodliwe, ale niektóre mogą wymagać obserwacji lub leczenia, szczególnie jeśli zmieniają swój wygląd.
- Czerwone plamy – mogą być wynikiem różnych stanów skórnych, w tym alergii, stanów zapalnych czy naczyń krwionośnych blisko powierzchni skóry.
Przebarwienia na twarzy – jak im zapobiegać?
Zmiany hiperpigmentacyjne występujące na twarzy należą do tych najczęściej poddawanych próbom zniwelowania. Usuwanie przebarwień jest zazwyczaj trudne i uzależnione od wielu czynników. Oznacza to, że zdecydowanie lepiej jest im zapobiegać niż leczyć. W tym obszarze warto zatem:
- Stosowanie kremów z filtrem SPF 50 – pomagają chronić skórę przed promieniowaniem UV. Trzeba jednak pamiętać o odpowiedniej aplikacji i dokładaniu kremu w razie potrzeby. Powinno się je stosować przez cały rok bez względu na pogodę (koniecznie zobacz: Krem z filtrem SPF 50 do twarzy – ranking. Sprawdź nasze wybory!). Stosowanie tych preparatów chroni także przed zjawiskiem fotostarzenia się skóry.
- Odpowiednia pora roku na zabiegi – kluczowe jest odpowiednie planowanie zabiegów wykorzystujących na przykład kwasy. Najlepiej przeprowadzać je w okresie jesienno-zimowym, kiedy słońce jest mniej intensywne.
- Unikanie czynników wywołujących – jeśli macie skłonność do przebarwień, starajcie się unikać czynników, które mogą je wywoływać, takich jak ekspozycja na słońce, stosowanie określonych leków (np. niektóre antykoncepcyjne) czy drażniących kosmetyków.
- Odpowiednia pielęgnacja skóry – regularne stosowanie produktów pielęgnacyjnych z kwasami, takimi jak kwas azelainowy, które mogą pomóc w równomiernym rozkładzie pigmentu w skórze. Należy jednak pamiętać, żeby stosować takie produkty zgodnie z zaleceniami i nie przesadzać z ich ilością.
- Zdrowy styl życia – dieta bogata w antyoksydanty i odpowiednie nawodnienie organizmu mogą wspierać zdrowy wygląd skóry. Palenie papierosów i nadmierne spożywanie alkoholu mogą negatywnie wpływać na stan skóry i przyczyniać się do powstawania przebarwień.
- Regularne wizyty u dermatologa – profilaktyczne wizyty u dermatologa mogą pomóc we wczesnym wykrywaniu i leczeniu problemów skórnych, co może zapobiec powstawaniu przebarwień lub pomóc w ich wczesnym leczeniu.
Kiedy iść do lekarza z przebarwieniami?
Choć wiele przebarwień nie jest niebezpiecznych, zawsze warto skonsultować się z dermatologiem, szczególnie jeśli:
- Przebarwienia zmieniają kolor, rozmiar, kształt lub fakturę.
- Przebarwienia powodują dyskomfort lub niepokój estetyczny.
- Pojawiają się nagle i bez wyraźnego powodu.
- Istnieje podejrzenie, że mogą być związane z innymi problemami zdrowotnymi.
Dermatolog może ocenić przebarwienia i zalecić odpowiednie leczenie, które może obejmować zarówno środki farmakologiczne, jak i zabiegi kosmetyczne. Regularne samobadanie skóry i ochrona przed słońcem są ważne w zapobieganiu i monitorowaniu przebarwień.
Przebarwienia na twarzy są powszechnym problemem skórnym, który może mieć różne przyczyny i formy. Istnieje wiele metod leczenia i zapobiegania, ale ważne jest, aby dobrać je indywidualnie do swoich potrzeb i typu skóry. Regularna ochrona przed słońcem i właściwa pielęgnacja skóry są kluczowe w zapobieganiu i minimalizowaniu przebarwień.
Źródła:
- https://www.skyclinic.pl/blog/przebarwienia-i-plamy-na-twarzy-przyczyny-sposoby-leczenia-i-metody-pozbycia-sie-czerwonych-plam/
- https://www.aocd.org/page/Hyperpigmentation
- https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC9165630/
- https://www.akademiaczerniaka.org/o-czerniaku/plamy-soczewicowate-czy-maja-zwiazek-z-czerniakiem-skory
- https://int.eucerin.com/skin-concerns/uneven-skin/hyperpigmentation
