Jakie typy otyłości zwiększają ryzyko raka jelita grubego?
Ostatnie badania wskazują, że to nie tylko sama otyłość, ale jej specyficzne typy, mają kluczowe znaczenie w zwiększaniu ryzyka raka jelita grubego. Do takiego samego zdania doszli również autorzy publikacji, która ukazała się niedawno w piśmie „Science Advances”. Badania przeprowadzone przez naukowców dotyczyły dużej grupy ludzi o różnym pochodzeniu. Przy czym tym razem, wyszczególnione zostały cztery typy sylwetek zwiększające ryzyko raka jelita grubego:
- Ogólnie otyła – ten typ odnosi się do osób z wysokim wskaźnikiem BMI (body mass index), który jest ogólnym wskaźnikiem nadwagi. Osoby z wysokim BMI są narażone na różne choroby, w tym na raka jelita grubego, ponieważ nadmiar tkanki tłuszczowej w organizmie może promować stan zapalny i zaburzenia hormonalne.
- Wysoka z niskim WHR (waist-hip ratio – stosunek obwodu talii do obwodu bioder) – osoby, które mimo wysokiego wzrostu mają niski stosunek obwodu talii do bioder. Choć może się wydawać, że są one w lepszej kondycji zdrowotnej, to niski WHR nie zawsze gwarantuje ochronę przed chorobami metabolicznymi, które mogą przyczyniać się do rozwoju nowotworów.
- Otyła centralnie (brzusznie) – typ określany jako otyłość trzewna lub brzuszna, często manifestujący się jako „oponka”. Osoby z tym typem otyłości mają nagromadzenie tłuszczu wokół środkowej części ciała, co jest silnie powiązane z wyższym ryzykiem raka jelita grubego. Tłuszcz trzewny wydziela prozapalne cytokiny i hormony, które mogą przyczyniać się do rozwoju nowotworów.
- Atletyczna lub wysportowana – ten typ sylwetki natomiast generalnie wiąże się z niższym ryzykiem chorób metabolicznych, jednak nadmierne nagromadzenie masy mięśniowej, niekiedy w połączeniu z niewystarczającą tkanką tłuszczową, również może wiązać się z ryzykiem, jeżeli towarzyszą temu niezdrowe nawyki żywieniowe lub inne czynniki ryzyka nowotworowe.
Badanie i dane statystyczne
Badanie opisane w tym kontekście skupiało się na zastosowaniu metody GWAS (Genome-Wide Association Study), która pozwala na identyfikację genetycznych podstaw różnych cech fizycznych i zachowań. Badanie przeprowadzono wśród ponad 460 tysięcy osób w wieku od 38 do 73 lat, które dostarczyły swoje próbki DNA do UK Biobanku. Celem tych badań była analiza zależności między genotypem, a fenotypem na szeroką skalę, co oznacza poszukiwanie korelacji między różnymi cechami fizycznymi, zachowaniami, a wariantami genetycznymi – szczególnie polimorfizmami pojedynczych nukleotydów (SNP), które stanowią podstawowe jednostki strukturalne DNA.
W ramach tego projektu naukowcy przeprowadzili także analizę randomizacji mendlowskiej, która obejmowała grupę 98 tysięcy osób pochodzenia europejskiego, w tym 52 tysiące osób chorujących na raka jelita grubego oraz 45 tysięcy zdrowych uczestników. Metoda randomizacji mendlowskiej wykorzystuje zmienne genetyczne jako instrumenty do oceny przyczynowych związków między ekspozycjami (takimi jak czynniki ryzyka), a wynikami zdrowotnymi (np. choroby). Jest to podejście statystyczno-genetyczne używane w epidemiologii do określenia, czy obserwowane związki między czynnikami ryzyka, a chorobami są rzeczywiście przyczynowe.
Dzięki tym analizom, badacze zidentyfikowali, że osoby z dwoma konkretnymi typami sylwetki – ogólnie otyłe oraz te z otyłością trzewną (brzuszną) – wykazywały znacznie wyższe ryzyko rozwoju raka jelita grubego. Wyniki te wskazują, że szczególne typy otyłości mogą być ważnymi czynnikami ryzyka dla tego typu nowotworu, co może mieć znaczące implikacje dla publicznej polityki zdrowotnej, w tym dla strategii profilaktycznych i interwencyjnych.
Mechanizmy wpływające na ryzyko raka
Otyłość trzewna jest szczególnie szkodliwa ze względu na swoje powiązania z innymi problemami metabolicznymi, takimi jak insulinooporność, stan zapalny i zaburzenia hormonalne. Tłuszcz trzewny wydziela różne substancje, które mogą prowadzić do stanów zapalnych i insulinooporności, co z kolei zwiększa ryzyko raka. Ponadto, tłuszcz ten może bezpośrednio wpływać na produkcję i regulację neuroprzekaźników takich jak acetylocholina, co ma kluczowe znaczenie dla prawidłowego funkcjonowania komórek jelita grubego.
Znaczenie wczesnej interwenci w przypadku problemów z wagą
Tak więc otyłość, to nie tylko problem estetyczny, lecz przede wszystkim zdrowotny, którego poważne konsekwencje obejmują zwiększone ryzyko wielu chorób przewlekłych, w tym raka jelita grubego. Wczesna interwencja i efektywne dbanie o prawidłową wagą ciała są kluczowe dla zapobiegania tym zagrożeniom. Podejmowanie działań na wczesnym etapie pozwala na skuteczniejsze zwalczanie otyłości i jej skutków, co przekłada się na obniżenie ryzyka nowotworów.
Proaktywne działania w kierunku zarządzania wagą, w tym regularne kontrole medyczne, edukacja na temat zdrowego odżywiania i aktywności fizycznej, może znacząco wpłynąć na zmniejszenie przypadków otyłości trzewnej, która jest bezpośrednio związana z wyższym ryzykiem raka jelita grubego. Programy zdrowia publicznego powinny skupiać się na promowaniu zdrowego stylu życia już od najmłodszych lat, zapewniając dostęp do informacji i zasobów wspierających zdrowe nawyki.
- Zobacz również: 14 głównych zasad zdrowego odżywiania
Zdrowa dieta i regularna aktywność to podstawa w zapobieganiu otyłości
Zdrowa dieta i regularna aktywność fizyczna to fundamenty w zapobieganiu otyłości oraz wielu powiązanych z nią chorób, w tym raka jelita grubego. Dieta bogata w błonnik, owoce, warzywa i pełne ziarna, przy jednoczesnym ograniczeniu przetworzonego jedzenia i czerwonego mięsa, może znacząco zmniejszyć ryzyko rozwoju otyłości brzusznej i jej negatywnych konsekwencji zdrowotnych. Niezbędne do utrzymania zdrowej wagi i ogólnego stanu zdrowia są także regularne ćwiczenia fizyczne, zalecane przez Światową Organizację Zdrowia (WHO) na poziomie minimum 150 minut umiarkowanej aktywności tygodniowo.
Zarówno dieta, jak i aktywność fizyczna mają udowodnione działanie antyzapalne i regulujące metabolizm, co bezpośrednio wpływa na redukcję ryzyka otyłości i ryzyko wystąpienia nowotworów. Promowanie tych dwóch elementów w polityce zdrowotnej i programach edukacyjnych powinno być priorytetem dla decydentów zdrowotnych na całym świecie.
Zalecenia dla osób z wysokim ryzykiem rozwoju otyłości brzusznej
Osoby z wysokim ryzykiem rozwoju otyłości brzusznej, w tym te z rodzinnym obciążeniem otyłością, powinny być szczególnie świadome potrzeby monitorowania swojej masy ciała i stylu życia. Regularne kontrole medyczne, w tym pomiary obwodu talii oraz wskaźnika masy ciała, są zalecane, aby szybko identyfikowane były wczesne sygnały ostrzegawcze.
Ponadto dla osób zagrożonych powinny być dostępne programy wsparcia w zarządzaniu wagą, które mogą obejmować konsultacje z dietetykami, psychologami oraz trenerami fitness. Dodatkowo, osoby te powinny być informowane o potencjalnych skutkach zdrowotnych związanych z otyłością brzuszną, w tym o zwiększonym ryzyku raka jelita grubego, aby podnieść ich świadomość i motywację do zmiany stylu życia.
Naukowcy podkreślają potrzebę prowadzenia dalszych badań, aby zrozumieć dokładne mechanizmy, przez które otyłość wpływa na rozwój nowotworów, oraz opracować skuteczne metody leczenia otyłości, które mogą również zmniejszać ryzyko raka.
- Zobacz również: Dieta po 40. roku życia. Co jeść?
Źródła:
- https://www.science.org/doi/10.1126/sciadv.adj1987#S.embed_link-K.C-B.1-L.2.zw
- https://wyborcza.pl/TylkoZdrowie/7,137474,30903056,jakie-typy-sylwetki-zwiekszaja-ryzyko-raka-jelita-grubego-naukowcy.html
