Co to jest kurkuma?
Kiedy myślicie o kurkumie, pierwsze skojarzenia to zapewne intensywny żółty kolor i charakterystyczny, wyrazisty smak, który odmienia oblicze każdej potrawy. Ale czym dokładnie jest ten fascynujący składnik, skąd pochodzi i jak jest wykorzystywany na całym świecie?
Otóż, kurkuma, znana w terminologii naukowej jako Curcuma longa, w potocznym języku zaś jako ostryż długi, ostryż Zohary lub szafran indyjski, to gatunek byliny z rodziny imbirowatych. Kurkuma często określana mianem kuzynki imbiru, dzieli z nim nie tylko pokrewieństwo botaniczne, ale także niezliczone zastosowania w kulinariach i medycynie naturalnej.
Charakterystyczne dla kurkumy kłącze – korzeń rośliny, występuje w odcieniach od jasnożółtego, przez pomarańczowy, aż po jasnobrązowy. Po wysuszeniu, najczęściej mieli się go na proszek, którym przyprawia się potrawy, nadając im nie tylko unikalnego smaku, ale także pięknego, słonecznego koloru 🙂
Skąd pochodzi kurkuma?
Kurkuma jest kłączem, występującym przede wszystkim w Chinach i krajach Azji Południowo-Wschodniej (w tym w Wietnamie, Tajlandii, Indonezji i na Filipinach). Zdecydowana większość jej upraw (ok. 80%) znajduje się jednak w Indiach.
To właśnie tam też ta cenna przyprawa jest spożywana w największych ilościach i stanowi podstawę dla wielu tradycyjnych dań, w tym słynnego curry. Obecność kurkumy w kuchni indyjskiej, jej wszechstronność i wyjątkowy smak sprawiają, że jest ona nieodzownym elementem, bez którego trudno wyobrazić sobie wiele wschodnich specjałów.
Jak wykorzystywana jest kurkuma?
Kurkuma nie ogranicza się jednak tylko do roli przyprawy kuchennej, jej wyjątkowe właściwości lecznicze doceniane są bowiem w tradycyjnych systemach medycznych, takich jak:
- chińska medycyna ludowa;
- ajurweda (medycyna hinduska);
- unani (medycyna persko-arabska).
Historia zastosowania leczniczego kurkumy sięga prawie 4 000 lat. Przy czym dzięki silnym właściwościom przeciwzapalnym, przeciwwirusowym, przeciwbakteryjnym i przeciwnowotworowym, zdobywa ona uznanie nie tylko wśród zwolenników naturalnych metod leczenia, ale również wśród naukowców i badaczy na całym świecie. W ciągu ostatnich 25 lat ukazało się ponad 3 000 publikacji na temat jej leczniczych właściwościach.
Ponadto, oprócz walorów zdrowotnych, kurkuma znajduje też zastosowanie w kosmetyce naturalnej, gdzie wykorzystuje się ją do produkcji masek, kremów i olejków pielęgnacyjnych. Jej właściwości antyoksydacyjne i zdolność do poprawy kondycji skóry sprawiają, że jest cenionym składnikiem wielu kosmetyków.
Kurkuma – skład
Z kurkumy wyizolowanych zostało ponad 100 składników, jednak nie będę Was tu zanudzać i opiszę tylko niektóre z nich. I tak podstawą magicznych właściwości kurkumy jest kurkumina (stanowi ona ok. 5-6,6% kurkumy) – związek chemiczny, który nadaje kurkumie jej charakterystyczną, intensywnie żółtą barwę. Kurkumina jest ceniona przede wszystkim za swoje właściwości przeciwzapalne i antyoksydacyjne. Działa jak tarcza, chroniąc Wasze ciało przed szkodliwym wpływem wolnych rodników i wspierając walkę z procesami zapalnymi w organizmie.
Kurkuma zawiera również inne składniki aktywne, w tym olejki eteryczne, które działają synergicznie z kurkuminą, potęgując jej efekty. Te związki roślinne wspomagają zdrowie układu trawiennego, wspierają funkcje mózgu i pomagają utrzymać skórę w dobrej kondycji.
Jeśli chodzi o wartości odżywcze, kurkuma jest także bogata w witaminy i minerały. Znajdziecie w niej:
- witaminę C;
- witaminy z grupy B, w tym witaminy B1 (tiamina) i B2 (ryboflawina), B3 (niacyna);
- wapń;
- fosfor;
- żelazo;
- potas;
- magnez.
Dzięki temu korzeń ten stanowi duże wsparcie dla Waszego układu odpornościowego, ale także pomaga w utrzymaniu zdrowia kości i odpowiednim funkcjonowaniu mięśni. Co więcej, kurkuma (jej 100 g to 390 kcal), zawiera białka, tłuszcze (kwasy tłuszczowe omega-3 i α-linolenowy, przyczyniające się do jej przeciwzapalnych korzyści), błonnik pokarmowy, węglowodany i skrobię, co czyni ją nie tylko przyprawą, ale również wartościowym dodatkiem do zrównoważonej diety.
Działanie kurkumy i jej właściwości
Jak już wiemy działanie kurkumy sięga daleko poza rolę kulinarną, przynosząc również wiele korzyści dla naszego zdrowia.
1. Kurkuma ma działanie przeciwzapalne i antyoksydacyjne
Jedną z kluczowych cech kurkumy jest jej silne działanie przeciwzapalne. To właśnie kurkumina, główny składnik aktywny kurkumy, jest odpowiedzialna za redukcję stanów zapalnych w organizmie, będących naturalną reakcją obronną organizmu. Jednak,
gdy stan ten staje się chroniczny, może przyczyniać się do rozwoju wielu poważnych chorób, w tym: chorób serca; cukrzycy typu 2, raka, czy choroby Alzheimera.
Dzięki swoim właściwościom, kurkumina pomaga modelować aktywność przeciwzapalną na kilka sposobów, przyczyniając się do poprawy ogólnego stanu zdrowia. Co ciekawe, z badań wynika również, że kurkumina podana w odpowiedniej dawce wykazuje działanie przeciwzapalne znacznie silniejsze niż te, które mają takie leki jak aspiryna, czy ibuprofen.
Kolejnym ważnym aspektem działania kurkumy jest również jej potencjał antyoksydacyjny. Antyoksydanty są niezbędne do ochrony naszych komórek przed uszkodzeniami spowodowanymi przez wolne rodniki – niestabilne cząsteczki, które mogą przyspieszać proces starzenia się organizmu i rozwój wielu chorób (w tym nowotworów). Kurkumina neutralizuje wolne rodniki i blokuje ich działanie.
2. Kurkumina wykazuje działanie przeciwnowotworowe
Badania pokazują, również że kurkumina, dzięki swojemu działaniu antyoksydacyjnemu i przeciwzapalnymu może nie tylko hamować wzrost komórek nowotworowych, ale również przyczyniać się do ich śmierci (apoptozy). Może także redukować angiogenezę (tworzenie nowych naczyń krwionośnych w guzach) i ograniczyć ryzyko metastazy (przerzutów nowotworowych). Odkrycie to otwiera nowe perspektywy w terapii antynowotworowej.
Badania in vivo (z łac. na żywym), dotyczące kurkumy na modelach zwierzęcych wykazały m.in. działanie zapobiegające rozwojowi raka skóry, raka jamy ustnej, czy raka żołądka.
Natomiast w 30-dniowym badaniu z udziałem 44 mężczyzn (palaczy), z co najmniej ośmioma zmianami patologicznymi w okrężnicy, wyniki wykazały, że 4 g kurkuminy dziennie, zmniejszyło występowanie tych zmian, w przeciwieństwie do grupy otrzymującej 2g, gdzie nie odnotowano zmniejszenia (Faza IIa badania klinicznego kurkuminy w zapobieganiu nowotworowi jelita grubego)
3. Kurkumina wspiera pracę mózgu
Ale to nie wszystko – kurkumina wywiera również pozytywny wpływ na nasz mózg. Badania sugerują, że może ona przyczynić się do zwiększenia poziomu mózgowego czynnika neurotroficznego (BDNF). Białko to odgrywa ważną rolę w powstawaniu nowych komórek nerwowych (neuronów) i może chronić przed chorobami neurodegeneracyjnymi, takimi jak choroba Alzheimera.
Dodatkowo, kurkumina wykazuje obiecujące rezultaty w leczeniu depresji, poprawiając nastrój i działając jako naturalny antydepresant. Tak więc, wzmacniając funkcje mózgu i poprawiając samopoczucie, kurkumina udowadnia, że jest nieocenionym składnikiem diety każdego z nas.
4. Kurkumina obniża ryzyko wystąpienia chorób serca
Choroby serca są jedną z głównych przyczyn przedwczesnych zgonów na całym świecie (są również główną przyczyną śmierci u Polek), jak się jednak okazuje, kurkumina może stać się naszym sprzymierzeńcem w ich zapobieganiu. Dzięki bowiem swoim przeciwzapalnym i antyoksydacyjnym właściwościom, poprawia ona funkcjonowanie śródbłonka naczyniowego, co ma kluczowe znaczenie dla zdrowia serca. Stabilizuje on bowiem ciśnienie krwi i zapobiegając zakrzepom, zmniejsza ryzyko zawałów serca i udarów.
5. Kurkumina i działanie oczyszczające (detoksykacyjne)
Czy wiedzieliście, że kurkumina posiada także wyjątkowe właściwości oczyszczające? Jej wpływ na proces detoksykacji organizmu jest naprawdę imponujący. Dzięki zdolności do wspierania funkcji wątroby, jednego z głównych organów odpowiedzialnych za usuwanie toksyn, kurkumina przyczynia się do optymalizacji naturalnych procesów oczyszczania. Regularne włączanie kurkumy do diety może pomóc w utrzymaniu zdrowej wątroby, co jest kluczowe dla efektywnego usuwania szkodliwych substancji z naszego organizmu.
6. Kurkuma – inne właściwości lecznicze
Potencjał leczniczy kurkumy jest ogromny i nie ogranicza się tylko do kilku aspektów. Poza wspomnianym już działaniem przeciwzapalnym, antyoksydacyjnym i wspieraniem procesów detoksykacyjnych, kurkuma może również łagodzić objawy niektórych schorzeń, takich jak:
- zaburzenia trawienia;
- bóle stawów;
- reumatyzm;
- problemy skórne (w tym chorych na egzemę).
Jej właściwości mogą także przynieść ulgę osobom z problemami żołądkowo-jelitowymi (w tym przy chorobie zapalnej jelit, zapaleniu trzustki, niestrawności, czy nowotworach układu pokarmowego). Ze względu na swoje silne działanie przeciwzapalne ma zastosowanie lecznicze w przypadku wielu chorób przewlekłych o tym podłożu, dotykających starszych osób, takich, jak m.in. zapalenie kości, mięśni, czy też w reumatoidalnym zapaleniu stawów. Co ważne, kurkuma również:
- łagodzi dolegliwości w jamie ustnej (pomaga na bóle zębów, na stany zapalne dziąseł i przyzębia, szybciej niż w przypadku standardowego leczenia uśmierza też ból i goi owrzodzenia w nawracającym aftowym zapaleniu jamy ustnej);
- obniża poziom glukozy we krwi (chroni też przed neuropatią i nefropatią cukrzycową);
- ma działanie przeciwmiażdżycowe (hamuje agregację płytek krwi);
- działa przeciwgorączkowo, a także łagodzi kaszel, katar i zapalenie zatok;
- wspomaga leczenie anemii;
- jest środkiem łagodzącym dolegliwości w jamie ustnej, stosuje się ją na bóle zębów, na stany zapalne dziąseł i przyzębia.
Działanie kurkumy na urodę
Wiemy już, że kurkuma słynie ze swoich niezwykłych właściwości zdrowotnych, ale czy słyszeliście, że przyprawa ta może również zdziałać cuda, jeśli chodzi o Waszą urodę? Od nawilżania i odżywiania skóry, przez zapewnienie jej młodzieńczego blasku, aż po wspieranie zdrowia włosów i paznokci – kurkuma kryje w sobie tajniki, które mogą pomóc Wam wyglądać i czuć się lepiej 🙂
1. Kurkuma jako środek przeciwstarzeniowy
W starożytnych kulturach, kurkuma była ceniona nie tylko za swoje właściwości lecznicze, ale również za zdolność do zachowania młodości i piękna skóry. Sekret tkwi w jej potężnych właściwościach antyoksydacyjnych, które neutralizują wolne rodniki – jedną z przyczyn starzenia się skóry.
Kurkumina, główny składnik aktywny kurkumy, wspomaga również produkcję kolagenu, zapewniając skórze elastyczność i jędrność. Dzięki temu, regularne stosowanie kurkumy może zmniejszać widoczność drobnych linii i zmarszczek, przywracając skórze młodzieńczy blask. Można dodać kurkumę np. do domowych maseczek, w połączeniu z naturalnymi olejami, aby stworzyć bogate w antyoksydanty serum przeciwstarzeniowe, które odżywi skórę od wewnątrz.
2. Kurkuma w rozjaśnianiu przebarwień
Kurkuma jest znana nie tylko ze swoich korzyści zdrowotnych, ale również ze zdolności do poprawy wyglądu skóry, w tym działania wybielającego. Choć może to brzmieć zaskakująco, biorąc pod uwagę jej intensywnie żółty kolor, kurkuma może przyczyniać się do rozjaśniania przebarwień na skórze i nadania jej równomiernego tonu.
Używana zewnętrznie w postaci masek na twarz, może pomóc w walce z przebarwieniami i plamami pigmentacyjnymi, dzięki czemu skóra wygląda jaśniej i zdrowiej. Pamiętajcie jednak, aby zawsze używać kurkumy z rozwagą, aby uniknąć tymczasowego zabarwienia skóry!
3. Kurkuma w pielęgnacji włosów i paznokci
Włosy, podobnie jak nasza skóra, codziennie narażone są na działanie szkodliwych czynników zewnętrznych, które mogą przyczyniać się do ich osłabienia, wypadania, a nawet przesuszenia. Kurkuma, dzięki swoim właściwościom antyoksydacyjnym i odżywczym, może być naturalnym rozwiązaniem na te problemy. Stosowanie maski z kurkumy i oleju kokosowego może pomóc w regeneracji zniszczonych włosów, stymulacji ich wzrostu i dodaniu im naturalnego blasku. Kurkumina, działając odżywczo na skórę głowy, sprzyja zdrowemu wzrostowi włosów, a także może zmniejszenia problemu łupieżu.
Skorzystać na włączeniu kurkumy do Waszej rutyny kosmetycznej mogą również tak często zapominane w codziennej pielęgnacji paznokcie. Jej działanie przeciwzapalne i wspierające regenerację może okazać się ważne w walce z łamliwością i rozdwajaniem się paznokci. Prosty zabieg polegający na wcieraniu mieszanki kurkumy i oliwy z oliwek w skórki oraz płytkę paznokcia może zarówno znacząco poprawić jej kondycję, jak również stymulować jej wzrost. Dodatkowo, kurkuma może pomóc w utrzymaniu pięknej, jednolitej barwy paznokci, zwalczając żółtawe zabarwienie.
4. Kurkuma w walce z łupieżem i trądzikiem
Czy zmagacie się z uporczywym łupieżem, który wydaje się być odporny na standardowe metody leczenia? Prawdziwym przełomem może okazać się działanie kurkumy! Dzięki swoim silnym właściwościom antybakteryjnym i przeciwzapalnym, kurkuma jest w stanie skutecznie przeciwdziałać przyczynom powstawania łupieżu, takim jak nadmierne rozmnażanie drożdżaków na skórze głowy.
Stosowanie kurkumy bezpośrednio na skórę głowy, na przykład w postaci maski z dodatkiem oleju kokosowego lub oliwy, może pomóc przywrócić równowagę i zdrowie skórze głowy, redukując świąd i łuszczenie. Przy czym pamiętajcie, aby po nałożeniu maski odczekać kilkanaście minut przed spłukaniem, co pozwala składnikom aktywnym głębiej wniknąć w skórę.
Działanie kurkumy może przynieść ulgę w przypadku trądziku. Kurkumina, działając przeciwzapalnie, może pomóc zmniejszyć zaczerwienienia i obrzęki z nim związane, a także przyspieszyć proces gojenia się wyprysków. Dzięki właściwościom antyseptycznym, kurkuma skutecznie walczy z bakteriami, które przyczyniają się do powstawania trądziku.
Domowa maseczka z kurkumy, miodu i jogurtu naturalnego nie tylko oczyści Waszą skórę, ale także pomoże kontrolować wydzielanie sebum, zapobiegając nowym wypryskom. Pamiętajcie jednak o delikatnym nakładaniu i zmywaniu maseczki, aby uniknąć tymczasowego zabarwienia skóry.
5. Kurkuma na odchudzanie
Działanie kurkumy może także okazać się cennym wsparciem w procesie odchudzania. Chociaż sama w sobie nie sprawi, że kilogramy zaczną znikać jak za dotknięciem magicznej różdżki, w połączeniu z odpowiednią dietą i ruchem, może znacząco wspomóc Wasze starania o lepszą formę.
Dzięki swoim właściwościom przeciwzapalnym, kurkuma pomaga zwalczać stan zapalny w organizmie, który jest często powiązany z nadwagą i otyłością. Co więcej, kurkumina – główny składnik aktywny kurkumy – zwiększa produkcję żółci w wątrobie i pobudza wydzielanie żółci przez woreczek żółciowy, dzięki czemu wspiera procesy trawienia tłuszczów, wspomagając tym samym kontrolę masy ciała w trakcie odchudzania. To właśnie te właściwości czynią kurkumę cennym dodatkiem do diety osób dążących do redukcji masy ciała.
Ale to nie wszystko. Kurkuma może również wspierać kontrolę poziomu cukru we krwi, co jest kluczowe w utrzymaniu zdrowej wagi. Stabilny poziom cukru pomaga uniknąć nagłych napadów głodu i przeciążenia organizmu wysokim poziomem insuliny, co z kolei ułatwia zarządzanie apetytem i ogranicza podjadanie między posiłkami.
Co jednak istotne, aby czerpać korzyści z kurkumy, nie musisz od razu przekształcać swojego menu w indyjski festiwal smaków 😉 Wystarczy dodać odrobinę kurkumy do codziennych potraw – może to być szczypta dodana do porannej owsianki, smoothie, zup czy nawet dressingów do sałatek.
Włączając kurkumę do Waszego życia, zarówno wewnętrznie, jak i zewnętrznie, możecie cieszyć się szerokim spektrum jej korzyści. Niezależnie od tego, czy chodzi o poprawę zdrowia, wsparcie w procesie odchudzania, leczenie dolegliwości czy pielęgnację skóry, kurkuma ma Wam wiele do zaoferowania.
Źródła:
- https://www.ncbi.nlm.nih.gov/books/NBK92752/
- https://super-racjonalni.pl/blog/strefa-wiedzy/kurkuma-wlasciwosci-i-zastosowanie/
- https://uzdrovisco.com/Kurkuma-potega-odmladzania-blog-pol-1643963335.html
- https://kontigo.com.pl/blog/post/jak-kurkuma-dziala-na-cere
- https://zywienie.abczdrowie.pl/wlasciwosci-kurkumy-dziala-antynowotworowo-wzmacnia-odpornosc-chroni-serce-poprawia-prace-mozgu
- https://www.theguardian.com/science/2022/may/22/does-turmerics-reputation-translate-into-real-health-benefits
